Achtergronden

Paleisje voor Volksvlijt: waarom nu?

De wil om weer een verbinding te maken tussen kunst en wetenschap hangt in de lucht. In tijden van polarisatie, economische crisis en bezuinigingen is het des te meer van belang zich niet defensief terug te trekken in het eigen bastion, maar een positieve reactie te zoeken. De waarde van nadenken, uitproberen, mislukken en verbeelding is niet te meten. Maar ze zijn wel noodzakelijke voorwaarden voor de vooruitgang van kennis en techniek, van onze cultuur.

Bronnen van het Paleisje: Marskramers

Het oude Paleis voor Volksvlijt begon als produkttentoonstelling, zoals de RAI dat nu is. Samuel Sarphati en andere vooraanstaande Amsterdammers waren geschokt over de povere kwaliteit van de Nederlandse inzending op de ‘Great Exhibition’ (1851) en hoopten met een Amsterdams ‘Crystal Palace’ het vaderland te stimuleren om beter te presteren.

Er werden in het Paleis bijvoorbeeld tentoonstellingen georganiseerd over allerlei soorten producten, over tabak maar ook over babies.

In die zin was het Paleis een waardige opvolger van het fenomeen van de jaarmarkt. Een marskramer droeg zijn waren in een ‘mars’ of ‘kiep’ langs boerderijen en dorpen. De ontmoeting van vele marskramers en vele kopers op een groot plein in de stad was eeuwen lang voor heel veel boeren, dorpelingen en burgers het hoogtepunt van het jaar. Behalve koopwaar vond je er drank, eten en dans, voorstellingen van reizende theatergezelschappen, jongleurs en bedelaars, dansende beren en de vrouw met de baard. Komt dat zien!

Het geheel van het Paleisje voor Volksvlijt kun je zien als een verzameling marktkramen waarin kunstenaars, wetenschappers en ambachtsluiden hun waren aanprijzen.

The original Paleis voor Volksvlijt started out as an exhibition space for commerce and industry, like so many fairs are now. Samuel Sarphati and other prominent Amsterdam citizens were shocked by the backward character of the Dutch contribution to the Great Exhibition (1851). They hoped to stimulate their fellow countrymen by building a Dutch Crystal Palace.

Exhibitions were organised on all kinds of products, like for instance tobacco, but also on babies.

In  many a way the Paleis was a worthy heir to the phenomenon of the medieval yearly fair. Peddlers carried their wares in a basket on their backs, wandering from village to farm. The meeting of many peddlers and potential buyers on a city square used to be the sensation of the year for many a farmer, villager or citizen. Apart from useful goods one could find drink, eat and dance, shows by travelling theatre groups, jugglers and beggars, dancing bears and the woman with the beard. Lo and behold!

afbeelding: de marskramer, Jeroen Bosch, collectie Boymans van Beuningen